 |
|
|
Қырҭтәыла имҩаҧнагаз акультуратә геноцид
азы иадуп аҭакҧхықәра–Аҧсны Адәныҟатәи аусқәа
рминистрра |
|
Аҟәа,
Иахьа Аҧсны адәныҟатәи аусқәа рхылаҧшырҭа иҟанаҵеит
аҳәамҭа, ақырҭуа-аҧсуа еиҿагылара
аҭышәынтәалара апроцесс
иалахәу зегьи, насгьы адунеижәларбжьаратә еиҿкаарақәа рахь, Қырҭтәыла
ақәыҕәҕәара азырурц, идырхынҳәырц 1992-1993 ш. аибашьраҿы иаҳцәыргаз
акультуратә мазара. Иара убас, Адәныҟатәи аусқәа рминистрра иҟанаҵеит
аҳәамҭа Қырҭтәыла анапхгара аҭакҧхықәра рыдҵаразы 1992-1993 шықәсқәа рзы
ақырҭқәа рнапаҿы иҟаз Аҧсны атерриториаҿы имҩаҧыргаз акультуратә геноцид
азы.
Аҟәа аамҭала иаанкыланы измаз ақырҭуа
армчқәа ирблит, Аҧсны аҭоурыхи акультуреи ирызкыз, хәы
змаӡам аматериалқәа ахьыҵәахыз, Аҧснытәи аҳәынҭқарратә архив. Абри
ацәгьоура иахҟьаны иблын архив аҿы иҵәахыз ҳҳәынҭқарра аҭоурых
аматериалқәа реиҳарак.
Иблын Аҧсны аҭоурыхи, абызшәеи,
алитературеи рҵарадырра-ҭҵааратә институт, уаҟа иалаблит
Аҧсны ижәытәӡатәу аҭоурых атәы зҳәоз хәы змаӡам аматериалқәа.
Идырҳәит, мамзаргьы иқәырхит зыда
ыҟам аҭоурыхтә ҭыжьымҭақәа, артефақтқәа, араритетқәа.
Ақырҭуа мчқәа аибашьраан хықәкыла
иҧырҽит еицырдыруа аҧсуа шәҟәыҩҩцәеи, ауаажәларратә усзуҩцәеи, аҵарауааи
рбаҟақәеи.
Ақырҭуа армчқәа рнапы аҵаҟа иҟаз
араионқәа рҿы аҭоурых ду змоу аҧсуа қьырсиантә ныхабаақәа хдырбгалеит,
убас ахьит Бедиатәи ақьырсиантә уахәамагьы.
Аҧснытәи Адәныҟатәи
аусқәа рминистрра аҳәамҭаҿы иазгәаҭан, Қырҭтәыла апрезидент Михаил
Саакашвили Гагра ақырҭуа шәҟәқәа амца иақәҵаны
ирыблит ҳәа ииҳәо шымцу, насгьы уи Қырҭтәылеи Аҧсни реиҕара,
реицәымҕра иаҳагьы ишарҵауло. ”Абас еиҧш аҳәынҭқарра
ахада ицәыриго ахара ари ламысдароуп,
ақырҭқәеи
аҧсуаа рыбжьара амилаҭтә еицәымҕра азнарҳауеит”-ҳәа азгәаҭоуп аҳәамҭаҿы.
25.05.2007
abkhaziagov.org
|
|
Ҳҳәынҭқарра ахьыҧшымра азҵаара ҿыц
ишьҭыхны иалацәажәатәым- Аҧыза-апремиер |
|
Аҟәа,
Аҧыза-апремиер Александр Анқәаб,
Қырҭтәыла иҟоу Еиду Америка Аштатқәа рыцҳаражәҳәаҩ, Џьон Тефҭ иҧылараҿы
иазгәиҭеит, Аҧсны ахьыҧшымра азҵаара уаҳа ишалацәажәатәым, иара убасгьы
Аҧсны асуверенитет иазкны аиҿцәажәарақәа, уи Қырҭтәыла аҩныҵҟа аанхара,
перспективак шамам. “Ҳҳәынҭқарра азинтә статус ҽакала аҧсахра ҳара
ҳақәшаҳаҭӡам. Аҧсны Қырҭтәыла аҩныҵҟа аҟазаара азҵаара алацәажәара
иҵакыдоуп ҳара ҳзы”- иҳәоит Александр Анқәаб. Аҧыза-апремиер ицәажәараҿы
иазгәеиҭоит, Қырҭтәыла зышьҭоу аҭагылазаашьа арҕыҕкра шакәу, апрезидент
Михаил Саакашвили иакәзаргьы иагрессивтә риторика акырҭуа-аҧсуа
еиҿыгылара аҭышәынтәалара аҧеиҧш иаҳагьы иаруадаҩуеит. “Ақырҭуа
президент иҳәамҭақәа акыр аҭынчратә апроцесс иаҿагылоит,
ҳаизыҟазаашьақәа ирҧырхагоуп. Қырҭтәыла, Кәыдры аҩхааҿы имҩаҧнаго
аусқәа, ҳаиҿагылара ианыҩуеит”- иҳәоит аҧыза-апремиер А. Анқәаб. “
Аиҿцәажәара аҵакы анамоу, алыҵшәа уанақәгәыҕуа ауп. Қырҭтәылеи ҳареи
ҳаиҿцәажәара иҵакыдоуп ҳәа исшьоит, избанзар уаанӡа ирыдкылахьоу
аиқәшаҳаҭрақәа Қырҭтәыла инанагӡаӡом”-иаҵишьуеит А. Анқәаб.
24.05.2007
abkhaziagov.org
|
|
Адунеизегьтәи
Аҧсуа-Ашәуа Жәлар р-Ассоциациа Европатәи аилатәара |
|
|
2007 шықәса лаҵарамза 17 инаркны 21-нӡа
Германиа имҩаҧысит шықәсык ахь ҩынтә имҩаҧысуа изаамҭанутәи
Адунеизегьтәи Аҧсуа-Ашәуа жәлар р-Ассоциациа Анагӡком аилатәара.
Лаҵарамза 18 рзы Анагӡком ахаҭарнакцәа
еизеит ақалақь Вупперталь (Германиа). Ари аизара Адунеизегьтәи
Аҧсуа-Ашәуа жәлар р-Ассоциациа аҧҵара аахыс раҧхьаӡатәи Европатәи
аилатәара акун. Уи иалахәын, Анагӡком иалоу рыдагьы, Германиа,
Голландиа, Франциа инхо аҧсуа-абаза жәлар рхаҭарнакцәа.
Ахәшьара рыҭан уанӡатәи аилатәарақәа
рлыҵшәақәа , иара убас 2006 шықәса ҧхынҷкун азы Аҟәа имҩаҧысыз V-тәи
Аконгресс ақәҵарақәа.
Ирыдыркылаз ақәҵарақәа рнаҩсан, иӡбан
ихьыҧшым Европатәи Акомитет аҧҵазарц, уи ишиашоу МАААН Анагӡком аус
ацнауларц. Еиҿкаан Германиа, Голландиа, Франциа, Швеицариа инхо
адиаспора рхаҭарнакцәа злоу акоординациатә гәыҧ. Уи агәыҧ иааиуа амшқәа
рзы иалагоит Европатәи Акомитет аҧҵаразы аҽазыҟаҵаратә усура.
Аилатәара ашьҭахь МАААН Анагӡком иалоу
рҽаладырхәит аинформациатә-дискуссиатә хәылҧазы. Иеизаз ирырҭеит Аҧсны
аҭагылазаашьазы аинформациа. Ҳагентәи Аҧсуа Культуратә Центри
Вуппертальтәи Ачерқьез Культуратә Центри рымч ала иеиҿкааз ари ахәылҧаз
аартын Аҧсны апрезидент С. В. Багаҧшь Германиатәи адиаспора азы
иааишьҭыз авидео-салам ала. Анагӡком иалоу хыҧхьаӡара рацәала
аҳәаанырцәтәи ҳауаажәлар ирҭиуаз азҵаарақәа рҭак ҟарҵеит.
Лаҵара 19 рзы МАААН Анагӡком иалоу рхы
аладырхәит Бельгиа (Антверпен) имҩаҧысуаз Кавказтәи акультуратә
фестиваль. Уи еиҿкаан Бельгиа Нхыҵ-Кавказтэи Акультуратә Центри
Европатәи Ачерқьезцәа р-Федерациеи рымч ала.
Адырҩаҽны асасцәа алахәын Амҳаџьырцәа
Ргәалашәара Амш - Лаҵара 21 - иазкыз аизара.
МАААН апрезидент академик Т. М.
Шамба дзыҧхьаз ажәахә азкын Кавказ аҭоурыхи акультуреи. Т. М. Шамба
дазааҭгылан иҳәеит, адыга бираҟ аҿы символны иану аиаҵәақәа - Кавказ
иқәынхоз 12 аҧсуа-адыга гуҧ - рахьтә иахьа иаанхан иҟоу 4 заҵәык шраку,
иагьаҵишьит акзаареи аидгылареи аҵак ду шрымоу ҳажәларқәеи урҭ рҭоурыхи
реиқәырхаразы.
МАААН апрезидент академик Т. М. Шамба
Урыстәылатәи Анаукақәа р-Академиа академик М. А. Кумахов ихьӡ ала
Европатәи Ачерқьезцәа р-Федерациа апрезидент Адмирал Ҭашдемир ҳамҭас
ииҭеит ҿыц иҭыҵыз "Адыга (Черқьез) енциклопедиа".
Арепатриациазы Аҧсны Ареспублика
Аҳәынҭқарратә Комитет анапхгаҩы А. К. Мықәба дазааҭгылеит ҳажәларқәа
рҭоурых аҿы Амҳаџьырцәа Ргәалашәара Амш - Лаҵара 21 - аҵакы. Уи иеизаз
ирзеиҭеиҳәеит Арепатриациа Акомитет имҩаҧнаго аусқәа , иара убас
зы-Ҧсадгьыл ахь ихынҳәуа ирыҭахо ацхыраара ртәы.
Абызшәеи, аҵареи, анаукеи рзы МАААН
аҟәша анапхгаҩы, Аҧснытәи Аҳәынҭқарратә университет адоцент С. А.
Амҷы-ҧҳа ирзеиҭалҳәеит аҧсуа бызшәа апрограмма аус адулара ацашьа, иара
убас збызшәа зҵар зҭаху адиаспора ахаҭарнакцәа ацхыраара шрыҭахо атәы.
С. А. Амҷы-ҧҳа ирылалҳәеит, МАААН V-тәи Аконгресс ишаднакылаз ала, 2007
ш. аҧсуа-абаза бызшәақәа ирышықәсны, жьҭаара 27 -арҭ абызшәақәа
ирымшны Аҧсны еиҧш, адиаспора ахьынхо атәылақәа зегьы рҿы ишазгәарҭо.
Ари иадҳәаланы иҭыжьхоит арҵага шәҟәқәа, имҩаҧгахоит аконференциақәа,
асеминарқәа, акурсқәа, уб. иҵ.
Апоет, аеҭнограф Д. К. Чачхалиа
даҧхьеит Б.Шьынқәба еицырдыруа иажәеинраала "Ажәа".
Анагӡком иалоу Германиагьы, Бельгиагьы
аҧсуа-ашәуа, ачерқьез диаспора рхаҭарнакцәа гәахәара дула, зҿлымҳарыла
ирыдыркылеит.
23.05.2007
AҦCУAA
PЫБЖbbI
|
|
|
Далхуп Гал араион ахада ҿыц |
|
Аҟәа,
Ареспублика Аҧсны Апрезидент С. Багаҧшь инапы аҵаҩит Аусҧҟа, Гал
араион ахадас Аршба Беслан Нури-иҧа иалхразы.
Уажәраанӡа ари аҭыҧ аҿы аус иуан Иура Кәакәасқьыр.
Уи иусура аҿҳәара нҵәеит март 2007 ш., иара
убасгьы араионтә еизарахь алхрақәа
иҽрылаимырхәӡеит, уаантәи ауп ахада дахьалырхуа.
23.05.2007
abkhaziagov.org
|
|
Қырҭтәыла аҧырхагоуп Адунеижәларбжьаратә
Амшын Еиқәатә клуб аусура- Аҟәа ахадара |
|
Аҟәа,
Қырҭтәыла Адәныҟатәи
аусқәа рминистрра ахаҭарнакцәа иқәдыргылеит Адунеижәларбжьаратә Амшын
Еиқәатә клуб анаҧшҩы истатус амхра азҵаара “Амшын Еиқәатә
економикатә усеицура” аиҿкаараҿы. Абри атәы аалыцҳауеит Аҟәа ақалақь
ахада ицхырааҩы Викториа Аргәын.
Уи излалҳәо ала,
Адунеижәларбжьаратә Амшын Еиқәатә клуб Аусуратә еилакы ахантәаҩы А.
Амерханов ирзишьҭит аџьшьаратә шәҟәы Аклуб
алахәылацәа зегьы, еиҳаракгьы, Урыстәылеи, Ҭырқәтәылеи,
Болгариеи
рхаҭарнакцәа, иааныркылаз апринципиалтә позициа, Адунеижәларбжьаратә
Амшын Еиқәатә клуб анаҧшҩы истатус амхра азҵаара иахьаҿагылаз азы. Убарҭ
ирыбзоурангьы ари азҵаара амш аусхәаҧштәқәа ирылхын.
Ақырҭуа ган Адунеижәлартә Амшын Еиқәатә клуб аусура
иаҧырхагоуп, избанзар агәынамӡара амоуп, Аҧсны аҳҭнықалақь Аҟәа ари
аилак иалахәны иахьыҟалаз. Адунеижәларбжьаратә Амшын Еиқәатә клуб
ажәаатәи Ассамблеиаҿы ақырҭуа ган Аҟәа, аполитикатә мзызқәа
шьаҭас иаҭаны, ари аклуб алхразы азҵаара ықәнаргылеит.
22.05.2007
abkhaziagov.org
|
|
Апрезидент дидикылеит Қырҭтәыла иҟоу
Еиду Америка Аштатқәа рыцҳаражәҳәаҩ Џьон Тефҭ |
|
Аҟәа, Уаҵәы
маи 23 рзы Аҳәынҭқарра ахада Сергеи Багаҧшь дидикылоит Қырҭтәыла иҟоу
Еиду Америка Аштатқәа рыцҳаражәҳәаҩ Џьон Тефҭ. Уи мышкы Аҧсны
дыҟазаауеит.
Аиҧылараҿы иалацәажәараны иҟоуп Аҧсны аҩныҵҟатәи
аполитикатә ҭагылазаашьеи, аҧсуааи ақырҭқәеи реиҿагылара
аҭышәынтәалара аҧеиҧши, аиҿцәажәаратә процесс ацҵареи рызҵаарақәа.
Қырҭтәыла иҟоу Еиду Америка Аштатқәа
рыцҳаражәҳәаҩ дырҧылеит иара убас Аиҳабыра ахада Александр
Анқәаби, Аҳәаанырцәтәи аусқәа рминистр Сергеи Шамбеи.
22.05.2007
abkhaziagov.org
|
|
Адемографиатә политика аҳәынҭқарра аус
хадақәа ируакуп – Апарламент |
|
Аҟәа,
Апарламент иаднакылеит Ақәҵара “Аҧсны
адемографиатә ҭагылазаашьа” ҳәа хьӡыс измоу. Ари адокумент аҟны
иарбоуп адемографиатә политика аӡбаразы имҩаҧгатәу аҳәынҭқарратә ус
хадақәа.
“ Игха дууп,абри еиҧш адемографиатә
проблема ҕәҕәа змоу аҳәынҭқарраҟны, иахьа
уажәраанӡагьы иахьеиқәыршәам, акыр шықәса ҧхаҟа аус зуша,
адемографиатә политика аконцепциа. Ҳалшарақәа зегьы азаҳкыроуп абри
аконцепциа аиқәыршәара. Агәыҕра ҳамоуп Апрезиденти Аиҳабыреи
ацхыраара ҳарҭап ҳәа “-азгәалҭоит Жәлар реизара ахантәаҩы
ихаҭыҧуаҩ Ирина Агрба. |
 |
|
“Абри азы ихадароу усуп жәларбжьаратә
демографиатә фонд, еиуеиҧшым апрограммақәа реиқәыршәареи рынагӡареим
зылшоу, аиҿкаара. Абри аҩыза алагала, хымҧада, адемографиатә
ҭагылазаашьа аиҕьтәра алнаршоит, ҳџьынџьуаа рырхынҳәра апроцессгьы
арласуеит”- иҳәоит ҳџьынџьуааи ҳареи ҳаимадара иазку апарламент
акомитет ахантәаҩы Сонер Гәогәуа.
“Аус здаҳуло апрограммақәа, зегьы раҧхьаӡагьы
изызку Аҧсны инхо аҧсуаа, ҳара ҳтәылауаа роуп. Ҳәарада,
адемографиатә проблема ишахәҭоу аӡбара, ҳауаажәларра
зегьы ирныруеит, Аҧсны атәылауаа зегьы ирызкхоит”-
иҳәоит ауаҩы изинқәа рыхьчара иазку акомитет ахада Баҭал
Кобахиа.
Қырҭтәыла Аҧсны имҩаҧнагаз агрессиеи насгьы
аибашьра ашьҭахьтәи аблокадеи ирыхҟьаны ҳтәылаҿы ауааҧсыра
рхыҧхьаӡара кьаҿхеит, 530 нызхықьҩык рҟынтәи 300-320 нызықьҩык
рҿынӡа инаӡеит. Аекономика аҭагылазаашьа ауадаҩрақәа ирыхҟьаны
еиҳаракгьы амрагылара раионқәа рҿы, Аҧсны ауааҧсыра
аӡәырҩы рынхарҭа ҭыҧқәа рыҧсахит.
Аҩажәатәи ашәышықәса
аҩныҵҟа иҟаз адемографиатә дисбаланс 1992-1993
шықәсқәарзтәи Аџьынџьтәылатә еибашьра амзызқәа ируакын.
Шәышықәса рыҩныҵҟа еиуеиҧшым арегионқәа
рҟынтәи ақырҭқәа хҵәаны нхара Аҧсныҟа
иаауан. Асоветтә тоталитартә режим азин рнаҭомызт
амҳаџьырқәа, азеижәтәи ашәышықәсазы
Аҧсны иахцаз, рыҧсадгьыл ахь рырхынҳәра. Убри иахҟьангьы ҳтәылаҿы
инхо ақырҭқәа рхыҧхьазара 40% иреиҳахеит, аҧсуаа ракәзар рхыҧхьаӡара
20% ракәын иҟаз.
Азеижәтәи ашәышықәсазы иқәцаз
ҳџьынџьуаа, рыҧсадгьыл ахь рырхынҳәра азин аҟаҵара, иара убасгьы уи
апроцесс арласра хықәкыс иамоуп ҳҳәынҭқарратә политика.
22.05.2007
abkhaziagov.org
|
|
|
Аҧсны
Атәылахьчара аминистр аусура аҟынтәи дцеит |
 |
Аҟәа,
Аҧсны Апрезидент идикылеит Аҧсны Атәылахьчара
аминистр Султан Сосналиев иҧхьатәара.
Арҧызахада Сергеи Багаҧшь иҭабуп
ҳәа еиҳәоит Атәылахьчапа аминистр, Аҧснытәи абџьар
мчқәа рышьақәыргылареи
реизырҳареи азҵаараҿы ихигахьоу
иџьабаа ду азы.
Султан Сосналиев иӡбеит , иара инаигӡоз
атәылахьчара аминистр иҭакҧхықәра аус хиркәшарц,
ихатәы мзызқәа ирыхҟьаны. Омак ҵуам Султан Сосналиев 65
шықәса ихыҵра аиубилеи иаҧылеижьҭеи.
Аҧсны Раҧхьатәи Апрезидент Владислав Арӡынба
иқәҵарала Султан Сосналиев ианашьан “Ахьӡ-аҧша”
аорден актәи аҩаӡара. |
|
Султан Сосналиев Аҧсны Атәылахьчара аминистрра
дахагылан 2005 шықәса раахыс, абри аамҭа иҭагӡаны, уи илшоз зегьы
ҟаиҵеит Аҧсны абџьар мчқәа рыҩныцҟа аиҭакрақәа рымҩаҧгаразы.
08.05.2007
abkhaziagov.org
|
|
|
